Πάμε Πόλεμο? (1)

 

Στον πάνω πίνακα βλέπουμε κάτι ίσως σπάνιο, την εξέλιξη του παγκόσμιου ΑΕΠ (κάτω γραμμή) και πάνω την εξέλιξη του κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Ελλάδα, από το 1500 ως το 2022. Το κατά κεφαλή ΑΕΠ ακολουθεί όπως βλέπουμε την αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ μέχρι το 2008, όπου αρχίζει να επιβραδύνει, σταθεροποιείται το 2012 σε χαμηλότερο επίπεδο, παρουσιάζει μια μικρή άνοδο το 2019, για να επιστρέψει το 2022 περίπου στα επίπεδα του 2003, σημειώνοντας συνολική αύξηση κατά 20 φορές, όταν το παγκόσμιο ΑΕΠ, αυξήθηκε κατά 277 φορές. Αυτή η εξέλιξη, απεικονίζεται και στο μεσαίο πίνακα, όπου παρουσιάζονται τα ‘επιτόκια’ της ετήσιας αύξησης, δηλαδή ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης και των δύο μεγεθών, χωρισμένος σε 4 περιόδους. 

Από το 1500 μέχρι το 1950, ο ρυθμός αύξησης του κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Ελλάδα ήταν σαφώς μικρότερος από την αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ, από το 1950 μέχρι το 1990 ξεπερνάει το ρυθμό αύξησης του παγκόσμιου ΑΕΠ, ενώ από το 1990 μέχρι το 2008 οι δύο ρυθμοί συμβαδίζουν και από το 2008 ως το 2022 ο ρυθμός του ελληνικού ΑΕΠ γίνεται πλέον αρνητικός για πρώτη φορά στα 500 χρόνια. Εάν στο διάστημα αυτό ακολουθούσε μια μέση ετήσια αύξηση της τάξης του 2%, θα σήμαινε περίπου 35% παραπάνω πλούτο. 

Δεν είναι όμως αυτό το 35% το μόνο που χάθηκε. Θα πρέπει να συμπεριλάβουμε πολλούς άλλους παράγοντες πέρα από την επιπλέον απώλεια του χρόνου ‘αναπλήρωσης’, τα περίπου 400 δισεκατομμύρια του τρέχοντος χρέους, τα 40 δισεκατομμύρια κενό στις επενδύσεις, αλλά και ευρύτερους παράγοντες, όπως το ρόλο που θα είχε διαδραματίσει η Ελλάδα στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων δεδομένης της οικονομικής επέκτασης που είχε πετύχει – ακόμα και στην Τουρκία -, στις περιοχές αυτές που έχουν θέσει υποψηφιότητα ένταξης στην ΕΕ, εν μέσω ενεργειακής κρίσης/μετάβασης[1]. Αριθμητικά, θα πρέπει να μιλάμε για πάνω από ένα τρισεκατομμύριο ευρώ, η γεωπολιτική απώλεια ισχύος είναι ανυπολόγιστη, ενώ η πραγματική επάνοδος της οικονομίας, όταν και αν συμβεί, προϋποθέτει τέτοιο βάθος χρόνου, που τους περισσότερους από μας δεν τους αφορά, διότι θα έχουν αποβιώσει.

Πίνακας 1

Στον τρίτο πίνακα βλέπουμε την εξέλιξη έξι μεγεθών, ως ποσοστά του ΑΕΠ, από το 1880 μέχρι το 2022. Το κάθε ένα, εμφανίζεται εκεί που υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία. Πρόκειται για: Το δημόσιο χρέος, τα δημόσια έσοδα/έξοδα, το χρέος των νοικοκυριών, το ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές (US $) και τέλος, οι πληρωτέοι τόκοι για την εξυπηρέτηση του χρέους. Το χρέος φαίνεται στις μπάρες στο φόντο, οι τόκοι εξυπηρέτησής του είναι η μαύρη γραμμή (δεξιός άξονας), το ΑΕΠ η πράσινη γραμμή. Αυτά τα τρία, αρκούν για να γίνει ανάγλυφο το μέγεθος της ζημίας που υπέστη η Ελλάδα από την τελευταία χρεοκοπία σε σχέση με όλη την υπόλοιπη περίοδο. Οι τρεις κάτω γραμμές, η πορτοκαλί και η μπλε σκούρα, δείχνουν τα έσοδα και τα έξοδα, ενώ η θαλασσί που εμφανίζεται προς το τέλος, τα χρέη των νοικοκυριών.

Επανερχόμενος στον πρώτο πίνακα, εκεί ξεχωρίζει αυτό που θα μπορούσε να περιγραφεί ως ‘δώρο’ του Αδόλφου στην ανθρωπότητα, η ανεπανάληπτη ανάπτυξη που ακολούθησε το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Μιλάω για τη σημειωμένη μεταπολεμική περίοδο της ‘χρυσής’ ανάπτυξης, από το 1950 μέχρι περίπου το 1990. Κρατήστε αυτό το τελευταίο, για το τέλος. Ας περάσουμε στους επόμενους πίνακες.

Πίνακας 2

Στον πάνω πίνακα, βλέπουμε το μερίδιο κρατών και περιοχών στο παγκόσμιο ΑΕΠ σε μονάδες αγοραστικής δύναμης, για το διάστημα 1980-2029 (προβλέψεις ΔΝΤ). Δεν είναι τυχαίο, ότι διαγράφεται κατά κάποιο τρόπο ο γεωπολιτικός κατακερματισμός των ημερών μας. Με ένα μόνο κριτήριο, το ποιες χώρες ή περιοχές σημειώνουν κατηφορική ή ανοδική πορεία, μπορούμε να δούμε λίγο-πολύ το διαχωρισμό του νέου Ψυχρού πολέμου. Πρώτα-πρώτα, βλέπουμε τις αναπτυγμένες οικονομίες, με σαφώς κατηφορική πορεία, σε αντίθεση με τις Αναδυόμενες και Αναπτυσσόμενες οικονομίες της Ασίας. Ας σημειωθεί ότι χρονικά η κατηφορική πορεία για όλους είναι περίπου κοινή, εντοπιζόμενη μετά το 1990, δηλαδή μετά την Πτώση του Τείχους. 

Σε καθοδική πορεία λοιπόν, τόσο η Ευρώπη, όσο οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Νότια Αμερική, η Νότιος Αφρική, αλλά και επιμέρους χώρες, όπως η Αυστρία, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ελλάδα, η Βουλγαρία, ο Καναδάς, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία. Αντίθετα, σε άνοδο βρίσκονται η Κίνα και Ινδίες, η Τουρκία επιδεικνύει μια αυξητική πορεία και η Ρωσία μια σχετική σταθερότητα. Στον απλό αυτόν πίνακα, θα μπορούσε να πει κανείς ότι υπογραμμίζεται η απόπειρα αναδιανομής του παγκόσμιου πλούτου ανάμεσα στην Ανατολή και στη Δύση, ως επακόλουθο της πτώσης της Σοβιετικής Ένωσης. Στον κάτω πίνακα αναλύεται το ίδιο θέμα, συγκεκριμένα όμως για το 2024.

Επανερχόμενοι στη ‘χρυσή εποχή’ της μεταπολεμικής ανάπτυξης που θίξαμε παραπάνω, το ερώτημα που προκύπτει είναι το αν τελικά η Δύση συνειδητοποιώντας την αναπότρεπτη απώλεια της απόλυτης κυριαρχίας της, αλληθωρίζοντας προς αυτή την περίοδο, υπό τις επίμονες προτροπές των ‘υπερ-γερακιών’, εργαλειοποιήσει το Ρωσο-ουκρανικό πόλεμο και παρασέρνοντας τη  Ρωσία σε ασύμμετρες αντιδράσεις, καταφύγει σε ένα ‘προληπτικό χτύπημα’ καλυμμένο υπό το πέπλο της ανταπόδοσης. Ένα παρόμοιο φιτίλι, από τη μεριά της Ρωσίας, καίει στη Μέση Ανατολή. Πάμε πόλεμο?

Ετήσια μεταβολή ΑΕΠ, 2019-2024 (αναγραφόμενες τιμές)

---

[1] Θυμηθείτε και τα χαμένα έργα του αγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, τον αγωγό EastMed που ήταν έργο Ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος και το περιβόητο πρόγραμμα Ήλιος, που θα μετέτρεπε την Ελλάδα σε τροφοδότη ενέργειας της Βόρειας Ευρώπης.